Koloniën van Weldadigheid
De regio Appelscha ligt tussen Veenhuizen en Frederiksoord. Beide dorpen zijn onderdeel van de Koloniën van Weldadigheid, in 1818 gesticht door Generaal Johannes van den Bosch. Een uniek maatschappelijk project. Niet voor niets zijn de Koloniën van Weldadigheid uitgeroepen tot UNESCO Werelderfgoed; de landbouwkoloniën voor armoedebestrijding hebben een wereldwijde uitzonderlijke en universele waarde.
De Proefkolonie Frederiksoord
Het is 1818 en Nederland ‘staat in brand’. Napoleon heeft ons land als ‘Koninkrijk der Armen’ achtergelaten. De sociaal bewogen generaal Johannes van den Bosch komt als redder in nood met een ambitieus plan om de armoede in ons land te bestrijden door de stichting van landbouwkoloniën.
De Proefkolonie
Dit is het begin van de invloedrijke geschiedenis van de Maatschappij van Weldadigheid. Als eerste wordt de Proefkolonie Frederiksoord opgericht. Op deze plek in Zuidwest-Drenthe staan 52 boerderijtjes klaar om de arme stedelingen te ontvangen. Hier kunnen ze op werk en onderdak rekenen in ruil voor arbeid op het land. Als snel volgen ook Wilhelminaoord en Willemsoord.
De kinderen in deze Vrije Koloniën gaan verplicht naar school en er is een eigen ziekenfonds. Er komen kerken, winkels, scholen en zelfs rustoorden. Met deze sociale voorzieningen loopt de Maatschappij van Weldadigheid 80 jaar vooruit op de rest van Nederland en wordt daarmee beschouwd als de bakermat van onze verzorgingsstaat.
Kolonie Veenhuizen
Midden in het veen liet Van den Bosch drie gestichten bouwen voor weeskinderen, landlopers en bedelaars. Zij werden hier verplicht naartoe gestuurd om te worden ‘verpleegd tot een beter bestaan’. Waar de bewoners van de Vrije Koloniën uitzicht hadden om als goede burgers terug te keren in de samenleving was die hoop er in de Dwangkolonie niet.
UNESCO Werelderfgoed Frederiksoord en Veenhuizen op fietsafstand
Nu ruim 200 jaar later zijn de sporen van het gedachtegoed van Johannes van den Bosch nog altijd terug te vinden in het landschap. In Frederiksoord vind je het hele verhaal in Museum de Proefkolonie. In het Gevangenismuseum van Veenhuizen wordt het verhaal verteld van de tucht in vroeger tijden. Nog veel unieker is dat je in de omgeving nog heel veel elementen uit deze tijd terug vindt. Zoals de koloniehuisjes in Frederiksoord of de vele huizen van gevangenispersoneel met de bijzondere stichtelijke opschriften in Veenhuizen. Beide plaatsen liggen op korte afstand van de regio Appelscha. Stap op de fiets en ga terug in de tijd met een speciale luisterfietstocht: de Reis naar het Pauperparadijs!
Het Gevangenismuseum
Laat je vrij!
Misdaad en straf zijn van alle tijden. Maar de manier waarop we straffen, is door de eeuwen heen flink veranderd. Weet jij hoe een gevangenis er vroeger uitzag? En hoe men omging met gevangenen? In het Gevangenismuseum in Veenhuizen ontdek je alles over straffen van vroeger én nu. Maak kennis met vijf personen die een misdaad hebben begaan en volg hen tijden hun arrestatie, veroordeling en gevangenschap.
Een aanrader is een rondrit door Veenhuizen in een echte boevenbus. Iedere woensdag- en zondagmiddag en in de schoolvakantie dagelijks, kan onder begeleiding van een ervaren gids een verrassende rit gemaakt worden.
De Reis naar het Pauperparadijs
Een verrassende fietstocht met als speciale gids Johannes van den Bosch, vertolkt door Dragan Bakema
Ruim 200 jaar geleden ging Generaal Johannes van den Bosch in het woeste en arme Noord-Nederland op zoek naar een plaats waar hij zijn droom kon verwezenlijken: Nederland verlossen van de armoede, honger en uitzichtloosheid.
In deze luistertocht neemt hij je mee in zijn overwegingen, maar is hij ook heel nieuwsgierig hoe jij daar nu in deze nieuwe tijd naar kijkt. De geluidsfragmenten worden tijdens de route afgespeeld op je telefoon. Vaak staat er dan een bankje in de buurt. Stap even af, ga er even bij zitten en laat je gedachten stromen.
De route leidt je ook langs Museum de Proefkolonie in Frederiksoord en het Gevangenismuseum in Veenhuizen. Hier komt de historie van de Maatschappij van Weldadigheid echt tot leven.
Twee dagtochten Door de Koloniën
De beide dagtochten beginnen en eindigen op de Boerestreek in Appelscha, de tochten zijn – en –km lang. Onderweg zijn er meerdere gelegenheden om even af te stappen. De route is geheel met fietsknooppunten gemarkeerd. De luisterroute is te volgen in de IZI-Travel app. Hier vind je ook de knooppunten. De QR-code (ook links) om de route te downloaden inclusief instructies en tips voor het gebruik vind je hieronder.
Tip:
- Download de app IZI Travel alvast thuis of bij je vakantiebestemming waar je wifi hebt.
- Zorg dat je telefoon goed opgeladen is.
- De tekst start onderweg automatisch, je kunt in de IZI-Travelapp deze tekst ook laten herhalen.
Museum bezoeken
Bestel je tickets voor de musea hieronder: