Koloniën van Weldadigheid

Appelscha ligt tussen Veenhuizen en Frederiksoord: beide dorpen vormen samen UNESCO Werelderfgoed.

UNESCO Werelderfgoed Frederiksoord en Veenhuizen op fietsafstand 

De regio Appelscha ligt tussen Veenhuizen en Frederiksoord. Deze beide dorpen vormen samen een belangrijk onderdeel van het werelderfgoed dat ooit werd gesticht door Johannes van den Bosch. Niet voor niets zijn de Koloniën van Weldadigheid uitgeroepen tot UNESCO Werelderfgoed; de landbouwkoloniën voor armoedebestrijding hebben een wereldwijde uitzonderlijke en universele waarde.

In Frederiksoord vind je het hele verhaal van Johannes van den Bosch in Museum de Proefkolonie. In het Gevangenismuseum van Veenhuizen wordt het verhaal verteld van de tucht in vroeger tijden. Beide plaatsen liggen op korte afstand van de regio Appelscha. Dus stap op de fiets en ga terug in de tijd!

kolonien van weldadigheid

Museum De Proefkolonie

Ontdek het unieke verhaal 

Museum De Proefkolonie in Frederiksoord

De Proefkolonie Frederiksoord

Het is 1818 en Nederland ‘staat in brand’. Napoleon heeft ons land als ‘Koninkrijk der Armen’ achter-gelaten. De sociaal bewogen generaal Johannes van den Bosch komt als redder in nood met een ambitieus plan om de armoede in ons land te bestrijden door de stichting van landbouwkoloniën. 

De Proefkolonie Frederiksoord 

Dit is het begin van de invloedrijke geschiedenis van de Maatschappij van Weldadigheid. Als eerste wordt de Proefkolonie Frederiksoord opgericht. Op deze plek in Zuidwest-Drenthe staan 52 boerderijtjes klaar om de arme stedelingen te ontvangen. Hier kunnen ze op werk en onderdak rekenen in ruil voor arbeid op het land. Als snel volgen ook Wilhelminaoord en Willemsoord. 

De kinderen in deze Vrije Koloniën gaan verplicht naar school en er is een eigen ziekenfonds. Er komen kerken, winkels, scholen en zelfs rustoorden. Met deze sociale voorzieningen loopt de Maatschappij van Weldadigheid 80 jaar vooruit op de rest van Nederland en wordt daarmee beschouwd als de bakermat van onze verzorgingsstaat. 

Kolonie Veenhuizen 

Midden in het veen liet Van den Bosch drie gestichten bouwen voor weeskinderen, landlopers en bedelaars. Zij werden hier verplicht naartoe gestuurd om te worden ‘verpleegd tot een beter bestaan’. Waar de bewoners van de Vrije Koloniën uitzicht hadden om als goede burgers terug te keren in de samenleving was die hoop er in de Dwangkolonie niet. 

Nu ruim 200 jaar later zijn de sporen van het gedachtegoed van Johannes van den Bosch nog altijd terug te vinden in het landschap en een verscheidenheid aan monumenten vertellen een uniek verhaal. 

Niet voor niets zijn de Koloniën van Weldadigheid in 2021 uitgeroepen tot UNESCO Werelderfgoed. 

kolonien van weldadigheid veenhuizen gevangenismuseum
kolonien-weldadigheid-veenhuizen en fredriksoord

Jouw weekend Werelderfgoed bij Appelscha

Ontdek UNESCO Werelderfgoed tijdens een weekendje Appelscha. Arriveer op vrijdag bij je vakantieverblijf en verken alvast de regio. Beklim de Bosbergtoren in Appelscha en je hebt vanaf grote hoogte een fenomenaal uitzicht over de omgeving. De wijzers op de toren wijzen je alvast de weg naar Frederiksoord en Veenhuizen! Bij een van de horecagelegenheden in de regio breng je de avond gezellig en smakelijk door.

Zaterdag staat Frederiksoord op het programma. In een route van ongeveer 50 km fiets je door prachtige natuurgebieden, zoals het Drents-Friese Wold en het Doldersummerveld. In Frederiksoord bezoek je het Museum De Proefkolonie en lees je alles over de historie van de Maatschappij van Weldadigheid. Die zie je onderweg ook terug in het landschap en in prachtige monumenten, zoals de koloniehuisjes, het koloniekerkje in Wilhelminaoord en de ‘kweekschool’ in Zorgvlied.

Zondag is het Veenhuizen-dag. Je fietst door het unieke Fochteloërveen in een klein half uur naar het koloniedorp. Daar aangekomen is het met de statige lanen, prachtige koloniehuizen met opschriften en meer dan 100 monumenten alsof je terug in de tijd gaat. Bezoek het Gevangenismuseum en ontdek de 200-jarige geschiedenis van Veenhuizen. Stap in de boevenbus, die een mooie rondrit door het dorp maakt. Op het Maallustcomplex neem je nog een lekker drankje, voordat je aan de terugtocht begint. Zo sluit je je weekend Werelderfgoed goed af!

Bezoek tijdens een vakantie in Appelscha het Gevangenismuseum. Dit is tevens een onderdeel van de kolonien van weldadigheid

Het Gevangenismuseum 

Laat je vrij! 

Misdaad en straf zijn van alle tijden. Maar de manier waarop we straffen, is door de eeuwen heen flink veranderd. Weet jij hoe een gevangenis er vroeger uitzag? En hoe men omging met gevangenen? In het Gevangenismuseum in Veenhuizen ontdek je alles over straffen van vroeger én nu. Maak kennis met vijf personen die een misdaad hebben begaan en volg hen tijden hun arrestatie, veroordeling en gevangenschap. 

Een aanrader is een rondrit door Veenhuizen in een echte boevenbus. Iedere woensdag- en zondagmiddag en in de schoolvakantie dagelijks, kan onder begeleiding van een ervaren gids een verrassende rit gemaakt worden.