Ben je in Friesland, dan kan je ze bijna niet missen: klokkenstoelen. In deze noordelijke provincie is namelijk het merendeel van alle klokkenstoelen in Nederland te vinden. Niet voor niets mag de klokkenstoel een typisch Fries bouwwerk genoemd worden. Ook in het Buitensport Walhalla bij Appelscha zijn er diverse te vinden. Je ontdekt een deel ervan op de fiets tijdens de klokkenstoelenroute van 55 kilometer.
Klokken luiden
Eerst even terug in de tijd. Want hoe zijn klokkenstoelen ontstaan en waar werden ze voor gebruikt? De bouwwerken met klokken zijn hoogstwaarschijnlijk ontstaan doordat bepaalde gebieden in Friesland te arm waren om een kerk te bouwen. Soms waren de gemeenschappen er ook te klein voor. Vaak werd er dan een eenvoudige kerk gebouwd zonder toren, maar wel met een klokkenstoel ernaast. Op sommige plekken verrees alleen een klokkenstoel en heeft er nooit een kerk gestaan.
De klokkenstoelen hadden een belangrijke functie in de regio. Zo werden vroeger de klokken geluid zodat landarbeiders wisten wanneer de werkdag begon en eindigde. Of als er alarm dreigde, hoorde men de klokken luiden. Tegenwoordig luiden de klokken bij begrafenissen of herdenkingen.
Dubbele klokken
In de meeste klokkenstoelen in Friesland hangen één klok. Toch kom je tijdens jouw fietstocht ook langs verschillende klokkenstoelen met twee klokken: in Oosterwolde, Elsloo, Donkerbroek en Fochteloo. Je passeert deze klokkenstoelen allemaal als je de route fietst:
- In Oosterwolde vind je de klokkenstoel naast de Dorpskerk, aan de Brink. Het gietjaar van de klok in de stoel is van 1492. De kerk zelf is een monumentale kerk en beeldbepalend voor de hoofdplaats van de gemeente Ooststellingwerf.
- In Elsloo staat de klokkenstoel ook naast de Dorpskerk. Het bouwwerk is in 1987 gebouwd door het Werkvoorzieningsschap Zuid Oost Friesland. Het verving een bouwvallig exemplaar dat wat dichter aan de Hoofdweg stond. De klokken van de stoel worden nog altijd dagelijks om 9.00 uur geluid door de leden van de klokkenluidersgilde.
- Bij de begraafplaats in Fochteloo vind je ook een klokkenstoel met twee klokken erin. Vroeger stond hier op het hoogste deel van het kerkhof een kerkje waarvan de contouren zijn gemarkeerd.
- In Donkerbroek staat de klokkenstoel naast de Nederlands Hervormde Kerk. De stoel stamt uit 1974. In de stoel hangt een grote klok uit 1520 en een kleine klok uit vermoedelijk de 14e
Andere klokkenstoelen
In de regio zijn ook nog andere klokkenstoelen te vinden, die zeker de moeite van een bezoek waard zijn. Zoals de klokkenstoel op de begraafplaats bij Langedijke. Hierin hangt één klok, die vermoedelijk uit het jaar 1300 komt en daarmee één van de oudste klokken van Noord-Europa is. In Nijeberkoop stond bij de klokkenstoel oorspronkelijk een kerkgebouw. Maar doordat dat zo in verval raakte, is het in 1826 definitief opgeruimd. De klokkenstoel bleef over. Tot slot staat er bij de Trefkerk in Appelscha aan de Wester Es een houten klokkenstoel, met een klok erin die dateert van 1435.
