In het huidige landschap in en bij Appelscha zie je de historie van de veenontginning goed terug. Zo zijn de Opsterlandse Compagnonsvaart en de wijken (kanalen) bij Ravenswoud speciaal gegraven voor de afvoer van het turf uit het veen. Het veen dat je nu nog steeds terugziet in het Fochteloërveen; een uniek natuurgebied dat het laatste levend hoogveengebied in Nederland is.
Ben je benieuwd naar de geschiedenis van de veenontginning, plan dan een trip naar een veenmuseum. We hebben drie interessante veenmusea in Noord-Nederland op een rij gezet.
# Bezoek de laatste plek in Nederland waar turf wordt afgestoken
In het Veenpark in Barger-Compascuum komt de geschiedenis van het veen echt tot leven. In het plaggenhuttendorp Aole Compas hangt nog de sfeer van de pioniers die zich vestigden op het verend veen. Je stapt hier als het ware het leven binnen van de inwoners van de veendorpen rond 1920. Ga terug in de tijd en haal Oud Hollands snoep bij de kruidenier of proef er veenbeskoek of smakbrood. Vervolgens kun je zowel wandelend als met de trein en de boot naar het hoogveengebied in het park. Dit is de laatste plek in Nederland waar nog turf wordt gestoken. Hier zie je in levende lijve hoe een turfsteker met de hand het turf steekt en afvoert.
# Bekijk bijzondere veenvondsten
Het Veenkoloniaal Museum in Veendam is een cultuurhistorisch museum over de Groninger Veenkoloniën. Je ontdekt niet alleen het verhaal van de turfstekers, maar ook hoe de scheepvaart uiteindelijk ontstond uit de eerste schepen die turf vervoerden in de Veenkoloniën. De vaste expositie over de vervening toont voorwerpen die zijn achtergelaten door mensen die het veen betraden. Zeer bijzonder is het restant van een uit 2500 v. Chr. daterend wagenwiel en een hoorn van een rund, die van zilverbeslag werd voorzien en uiteindelijk werd omgetoverd tot een drinkbeker.
# Ervaar het wonen en leven in vroegere tijden
Dichterbij huis, in Harkema, vind je Openluchtmuseum en Themapark De Spitkeet. Spitkeet is een ander woord voor plaggenhut. In dit park en museum ontdek je niet alleen het veenverleden, maar ook hoe de mensen op de Friese en Groningse heide woonden, leefden en werkten in de periode 1850 – 1950. Het laat de ontwikkeling zien van het primitieve wonen in plaggenhutten en holwoningen naar het wonen in eenvoudige stenen huizen, de zogenaamde woudhuisjes. Ook vind je hier nog een armenhuis, een kippenhokwoning en een armenkerkhof.
Meer weten over de historie van en bij Appelscha?
Wil je meer weten over de geschiedenis van Appelscha en de omliggende dorpen? Fiets dan de Historische Wandel- en Fietsroute door Appelscha, Appelscha-Boven, Ravenswoud, Fochteloo. Tijdens de 65 km route lees je op de informatieborden langs de route nog veel meer over de veenontginning, maar ook over de geschiedenis van de dorpen en de typische dorpsberoepen. Of bezoek het verenigingsgebouw De Hoolten Klinte van de Historische Vereniging Appelscha e.o. Daar liggen verschillende werktuigen die vroeger zijn gebruikt in het Fochteloërveen. De Hoolten Klinte is iedere dinsdagochtend geopend van 9.00 – 11.30 uur.
